Paniekaanvallen, hoe ze in elkaar steken en vooral, wat moet je wel en niet doen.

“Hallo leeuw, welkom in mijn leven“

Oh oh … Opeens vanuit het niets begin je te zweten, te rillen, je wordt duizelig, wat overkomt je nu? Je voelt je zacht gezegd niet goed, je raakt in paniek, je weet niet wat er aan de hand is maar je weet wel dat dit niet oké is….er is iets helemaal mis!!  

Paniekaanvallen, ze komen ontzettend veel voor, in allerlei gradaties, kleintjes of grote. En ze zijn, zacht gezegd, erg vervelend. Ze komen ook nooit gelegen, dat is een ding dat zeker is. Vaak worden ze ook niet als dusdanig herkent, ambulances rukken massaal uit, hartfilmpjes worden gemaakt, mensen worden medisch onderzocht en dan komen de woorden : We kunnen niets vinden.. Dan bestaat er een kans dat je te maken hebt gehad met een paniekaanval.

Paniekaanvallen zijn vaak een signaal van je lichaam dat je te druk bent geweest, dat je (onbewust) roofbouw hebt gepleegd, dat je niet genoeg voor jezelf hebt gezorgd.  Paniekaanvallen zijn een van de symptomen van een mogelijke burn-out, paniekaanvallen zijn signalen van je lichaam dat je iets probeert te vertellen.

Ik vind het belangrijk dat mensen die er last van hebben weten wat het is en hoe het werkt, dat kan al in de angst schelen. Daarom zal ik zo duidelijk mogelijk uitleggen wat een paniekaanval is. In deze blog ga ik er even vanuit dat de paniek voortkomt uit stress en niet vanuit een angststoornis.

Paniek vanuit stress:

Oké ik ga zo simpel mogelijk uitleggen hoe het mechanisme van paniek werkt.

Ons lichaam is gemaakt om met stress om te kunnen gaan, korte momenten van stress wel te verstaan, wanneer de stress langer aanhoudt (misschien wel weken of maanden) komt er , zonder dat we daar invloed op hebben, een seintje vanuit onze hersenen en dat seintje roept:” Gevaar! "Ik heb stress dus zal er wel gevaar zijn, help help gevaar"”  ( Nogmaals dit gebeurt allemaal onbewust.)

Het lichaam reageert als een speer op dat seintje, dat stamt nog uit de oertijd, als er een leeuw aan komt rennen komt er ook een seintje in ons hoofd dat zegt gevaar. Ons lichaam kan echter het onderscheid niet maken tussen gevaar van een leeuw of stress. Het enige wat het lichaam weet is als het seintje komt ga ik mij klaarmaken.

Ik ga mij klaarmaken om te vechten of te vluchten, in beide gevallen hebben de grote spiergroepen zuurstof nodig, dus bv de bovenbenen. (Dat klaarmaken gebeurt onder invloed van een stoot hormonen maar daar zal ik je verder niet mee lastig vallen). 

Om die extra zuurstof naar de benen te kunnen brengen wordt er ergens anders bloed (zuursof) weggehaald. En dan dus daar waar je het op dat moment minder nodig hebt. Niemand gaat een uitgebreide puzzel maken als er een leeuw op je af komt dus je fijne motoriek heb je niet nodig, hup weg bloed en dus zuurstof uit je vingers. Niemand gaat staan filosoferen over het Godsbeeld van Spinoza als er een leeuw aankomt dus hup weg zuurstof  uit het hoofd, we gaan nu op reflexen en we hebben niets aan ons hoofd, maar wel aan ons zicht omdat je focus nodig hebt, vandaar de duizeligheid.  Ons hart gaat sneller pompen om het zuurstof daar te brengen waar het nodig is en zo krijgen we allemaal rare fysieke klachten.

En nu komt het, we zijn niet gewend om zomaar vanuit het niets, zonder dat we er iets voor doen, rare fysieke veranderingen te ondergaan. Als we gaan joggen wel, dan vinden we het normaal, maar niet als het ons zomaar overkomt.

Omdat we dat zo raar vinden gaan we er razendsnel een verklaring voor zoeken, er moet toch iets helemaal loos zijn?!

De verklaringen komen ervoor in 4 thema’s:

• Ik ben duizelig dus ik zal zo gaan flauwvallen

• Ik voel mijn hart dus er is iets met mijn hart

• Ik ga zo de controle verliezen (en zet mijzelf totaal voor schut)

• Ik ga buiten mijzelf treden, ik kijk naar mijzelf vanaf een afstandje

Omdat dit, nogal, angstopwekkende gedachten zijn gaan we angst voelen, natuurlijk krijgen we angst als we denken dat we dood gaan, of heel raar gaan doen. Dat is logisch. En dan hebben we de poppen aan het dansen. We raken in paniek.

Nog meer hormonen, nog meer angst en nog meer fysieke klachten.  De cirkel is rond.

En dan zakt het langzaam weg. Niemand heeft ooit een week in een paniekaanval rondgelopen, het zakt altijd weer weg. Er worden na de piek hormonen aangemaakt die de eerste hormonen weer afbreken.

Waarom het langzaam wegzakt en niet plots is verklaarbaar vanuit de natuur, gevaarlijke dieren zijn vaak groepsdieren, dus is er een leeuw, lopen er misschien nog wel andere leeuwenvriendjes rond te loeren, dus een beetje alert en ready to go blijven kan geen kwaad.

Nogmaals,  ik vind het heel belangrijk dat je weet wat er gebeurt, een paniekaanval is niets meer dan het lichaam dat in paniek raakt. Er kan niets gebeuren, je gaat niet dood van een paniekaanval, het lichaam kan het prima aan, (in de oertijd sloegen we om de haverklap op de vlucht voor allerlei gespuis) en flauwvallen kan ook niet want daar heb je een lage bloeddruk voor nodig, en bij paniek stijgt je bloeddruk. Je weet dus dat wat je denkt niet waar is en dat je niets meer voelt dan hormonen die allerlei slimme trucjes uithalen met je lichaam.

Ja allemaal leuk en aardig maar hoe kom je er van af.

Oké les een…  GA VOOR JEZELF ZORGEN!  Bedenk eens kritisch of je jezelf stiekem hebt overvraagt. Zo ja, stop daarmee, neem rust, onderzoek waar je stress van hebt. Ga op tijd naar bed, zorg voor ontspanning, stop met haasten, lucht je hart indien nodig en neem rust!

Daarnaast ook zo belangrijk: Ga niets vermijden! Ben je in paniek geraakt in de trein? Dan is het logisch dat je bang bent voor een volgende paniekaanval in de trein, maar de trein is niet de oorzaak. Stap weer in de trein! Angst heeft de neiging om zich als een olievlek te verspreiden dus ga niets uit de weg omdat je bang bent voor de angst.

De angst voor de angst is logisch maar bedenk dat je de paniek je leven niet wil laten beheersen. Bedenk dat je het aankan! We kunnen hyper alert raken op ons lichaam als we bang zijn om nog zo’n naar ding te moeten ervaren, we kunnen daardoor erg gespannen worden. We kunnen allerlei trucjes gaan bedenken om er mee om te gaan, een treintje later, een noodnummer in mijn telefoon, allemaal prima tijdelijke geruststellingen,  nog steeds ingegeven door angst en dus op langer termijn niet helpend.

Het is de kunst om te ontspannen. Wat is het aller ergste dat er kan gebeuren?? (dood gaan, buiten jezelf treden, en flauwvallen kan niet) wat is dan het aller aller ergste? Dat je tegen iemand zegt dat je even op adem moet komen? Is dat zo erg? Dat je even gaat zitten of even rust neemt? (Mensen die gevoelig zijn voor paniek zijn ook vaak erg sociale mensen, die gevoelig zijn voor sociale interacties “wat zullen ze van mij denken “ Nou waarschijnlijk denken ze niets en je mag trots zijn op het feit dat je een sociaal gevoelig mens bent!)   Probeer de angst bij jezelf weg te halen, en bij wijze van spreken de paniek te verwelkomen, “kom maar paniekaanval, ik weet nu wie je bent, en ik weet dat je weer weg zult gaan en ik weet dat ik het aankan, kom maar,  je bent welkom.”

Makkelijk gezegd natuurlijk, maar toch is acceptatie belangrijk, hoe harder het niet mag van jezelf in die situatie hoe meer je aan zult spannen.

Wat je niet moet doen:

Op internet staan allerlei verschillende tips maar dit zijn de dingen die je beter niet kan doen

• Vermijden van plaatsen en activiteiten.

• Tijdelijke maatregelen nemen.

• Geruststelling zoeken bij anderen.

• Over koffie is veel te doen, de een zegt geen koffie en thee meer drinken de ander zegt van wel. Ga geen sloten of extra veel koffie drinken maar een kop koffie kan best, als je makkelijk zonder kan probeer het eens een tijdje zonder.

• Je gedrag veranderen.

• Ademhalingsoefeningen.

Wel doen:

Hetgeen wat werkt, ik kan het niet vaak genoeg zeggen is ontspanning, niet meer bang zijn voor een eventuele paniekaanval. Verander je onbewuste overtuiging, bedenk wat het aller ergste is dat er kan gebeuren, je mag even op adem komen, je mag even je verhaal kwijtraken en later weer oppakken, je mag even stoppen. Het geeft niet. Je hoeft niet alles op alles te zeten om het niet te laten merken of om te tegen te houden, je bent geen minder mens als je een paniekaanval hebt. Het is niet raar en het is niet zwak. Laat ze er zijn, sterker nog,  zoek ze het liefst op! Zie dat je er prima tegen kan.

Je kunt ze zelfs opwekken om te oefenen door:

• Minimaal 1 minuut heftig adem halen. Hierdoor krijg je een heel onprettig, tintelend gevoel dat voor veel mensen erg lijkt op een paniekaanval
• Rondjes draaien. Ook dat geeft een duizelig gevoel dat veel weg heeft van een paniekaanval
• Je adem inhouden.

Ervaar dat de rare fysieke klachten ontstaan maar ook weer weg gaan, daar hoef je niets voor te doen.. als je niets doet gaan ze vanzelf weer weg.  Ervaar dat je ze kunt handelen. En schaam je niet! Het komt ontzettend vaak voor maar het is goed (zelf) te behandelen!

Mochten deze tips toch niet voldoende helpen en je blijft er last van hebben of heb je traumatische herinneringen aan eerdere paniekaanvallen dan zou EMDR therapie een oplossing kunnen bieden, raadpleeg altijd je huisarts voor een goede doorverwijzing.